คอลัมน์ รหัสหนังสือ หนังสือพิมพ์มติชนรายวัน ฉบับวันอาทิตย์ที่ ๔ มีนาคม ๒๕๕๐
"..มุมมองของจิตรผ่านหนังสือเล่มนี้ ออกมาในลักษณะให้เห็นว่า ศักดินาเอารัดเอาเปรียบประชาชนมาตั้งแต่ยุคเริ่มต้นอย่างไร.."
หากเอ่ยถึงชื่อ "จิตร ภูมิศักดิ์" เด็กรุ่นใหม่ส่วนใหญ่อาจจะไม่รู้จักเขาหรือหากรู้จัก ก็อาจจะมีโอกาสได้สัมผัสแนวคิดและความรู้ความสามารถของจิตรผ่านหนังสือของเขาไม่มากนัก
ล่าสุด ในช่วงปี 2540-2541 มีการคัดเลือกและแนะนำหนังสือดีที่คนไทยควรอ่าน 100 เล่ม
หนังสือของ "จิตร ภูมิศักดิ์" ติดใน 100 เล่มนี้ถึง 3 เล่ม !!
หนึ่งในนั้นคือ "โฉมหน้าศักดินาไทย" ในนามปากกา "สมสมัย ศรีศูทรพรรณ"
จิตรเขียนเรื่องนี้ขึ้นครั้งแรกในวารสาร "นิติศาสตร์ฉบับศตวรรษใหม่" เมื่อ พ.ศ.2500 ในชื่อเรื่อง "โฉมหน้าศักดินาไทยในปัจจุบัน" และตีพิมพ์เป็นเล่มครั้งแรกในชื่อของ "โฉมหน้าศักดินาไทย" ในปี 2517
ล่าสุด พิมพ์ครั้งที่ 9 เมื่อปี 2548 โดยสำนักพิมพ์ศรีปัญญา ในราคา 165 บาท ความหนา 240 หน้า
เนื้อหาของหนังสือ เป็นการวิเคราะห์ประวัติศาสตร์ตามแนวทางของมาร์กซิสต์ ซึ่งเป็นเรื่องใหม่ของยุคสมัยนั้น ที่มีการกล่าวอ้างว่าเป็นยุคกึ่งเมืองขึ้นกึ่งศักดินา จนหนังสือเล่มนี้กลายเป็น "หนังสือต้องห้าม"
มุมมองของจิตรผ่านหนังสือเล่มนี้ ออกมาในลักษณะให้เห็นว่า ศักดินาเอารัดเอาเปรียบประชาชนมาตั้งแต่ยุคเริ่มต้นอย่างไร เช่น การที่มีโอกาสถือครองที่ดิน ซึ่งเป็นต้นทุนในการผลิตที่สำคัญ มากกว่าประชาชนทั่วไปหลายเท่า
จนถึงยุคของจิตร มีรูปแบบเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้าง เช่น การขูดรีดภาษีอากรอย่างหนัก และศักดินามีกำเนิดและการเปลี่ยนแปลงไปอย่างไรบ้าง ตั้งแต่ยุคก่อนกำเนิดรัฐสุโขทัย จนมาถึงการเริ่มก่อตั้งรัฐอยุธยา กรุงรัตนโกสินทร์ จนมาเป็นสยามประเทศและประเทศไทย
ลำดับขั้นตอนจากยุคทาส การลุกฮือของทาส มาสู่ระบบศักดินา ที่ทาสกลายมาเป็นไพร่ เข้าสู่ยุคการเข้ามาของระบบทุนนิยม
ถือเป็นอีกเล่มหนึ่ง ที่ควรจะมีเก็บสะสมไว้ในตู้หนังสือประจำบ้าน..
..................
